Wormdal
Levende natuurlijke processen
Onder de rook van Kerkrade en het Duitse Herzogenrath ligt een van de meest natuurlijke beekdalen van Nederland: dat van de Worm. Voor de Tweede Wereldoorlog - toen de landbouw hier nog betekenis had - was het riviertje ingesnoerd tot een smal stroombed. Na de 2e Wereldoorlog verloor de landbouw aan betekenis en werd mijnbouw de belangrijkste activiteit. Na het storten van mijnsteen in de jaren 60 werd het gebied min of meer vergeten en konden de natuur en de rivier al meer dan 50 jaar hun gang gaan. Het resultaat: een voor Nederland uniek natuurgebied dat als voorbeeld dient voor andere heuvellandbeken.
De Worm ontspringt in Aken, mondt bij Heinsberg uit in de Roer, en komt via de Roer uit in de Maas. De grondeigenaren van het beekdal bij Haanrade zijn het Waterschap Limburg, de stad Herzogenrath en de Städteregion Aachen. Dankzij Europese subsidie is het sinds 1998 een grensoverschrijdend project geworden van ongeveer 25 ha met een belangrijke voorbeeldfunctie voor natuurlijke beekdalontwikkeling en natuurlijke waterberging, oftewel: ’stromende berging’.
Dit laatste betekent dat in natuurlijke beekdalen veel ruimte aanwezig is om in natte tijden het regenwater te bergen. De beek kan zonder problemen de breedte in, aangezien de oevers uit natuur bestaan. De overstroomde (bosrijke) oevers voeren het overtollige regenwater geleidelijk af, waardoor stroomafwaarts gelegen gebieden minder snel opgezadeld worden met plotselinge hoogwaterpieken
Doordat het snelstromende grind riviertje hier in het grensgebied van Nederland en Duitsland vrij kan meanderen is er ruimte voor natuurlijke processen. Zo zijn er fraaie oeverbossen, bloemrijke graslanden, steile erosiewanden, grindbanken, nevengeulen en poelen met kwelwater ontstaan en hebben er zich tal van zoogdieren, vogels, vissen, amfibieën en insecten gevestigd. Ook een bever heeft dit gebied weten te vinden. Verder loopt er een familie Schotse Galloway runderen rond die zorgt voor natuurlijke jaarrond begrazing en daarmee voor meer variatie in de begroeiing. Het Wormdal bij Haanrade is een ongekend paradijs in de verstedelijkte voormalige mijnstreek!
