Koniks, leeftijd en hun gebit
Hoe oud dieren in de natuur worden is van meerdere factoren afhankelijk. Eén daarvan is het gebit. Onlangs moesten we een oudere konik-merrie in laten slapen. Na afloop is haar gebit onderzocht waarbij duidelijk zichtbaar was dat de kiezen in haar onderkaak sterk waren afgesleten.
In gevangenschap komt het in zeldzame gevallen voor dat paarden een leeftijd van wel 40 jaar bereiken. In de natuur is dit echter nooit het geval. Een van de redenen hiervoor is slijtage aan het gebit. Waar dieren in de natuur het hele jaar eten van verse grassen en kruiden krijgen ze ook regelmatig een korreltje zand mee. Helemaal niet erg want zand schuurt de maag. Maar zand schuurt ook de kiezen. Bovendien eten koniks in de winter regelmatig van taaier gewassen als takken en twijgen, overstaande verhoutte kruiden, maar ook boombast gaat dan smakelijk naar binnen. Dit voedsel oefent echter wel een grotere kracht uit op het gebit. Bovendien zien dieren in de natuur nu eenmaal geen paardentandarts.
Onlangs hebben we een merrie van 21 jaar oud laten inslapen. Dit omdat het dier niet goed de winter meer door kon komen. We hebben haar nog zo lang mogelijk, als dat we ethisch verantwoord vonden, bij de kudde laten lopen om haar veulen van afgelopen voorjaar, een zo goed mogelijk start te geven. Nu in februari voor ons duidelijk werd dat we dat we in moesten gaan grijpen hebben we haar laten inslapen. Het veulen is inmiddels oud genoeg om op eigen benen te kunnen staan. Foto laat duidelijk zien dat het gebit, en dan met name de kiezen in de onderkaak, zo goed als versleten zijn. Opvallend is ook dat slijtage in de bovenkaak veel minder is.
Wanneer kiezen wegslijten neemt het vermogen op voedingsstoffen op te nemen langzaam af. Aan de ene kant kost het een dier meer tijd om zijn voedsel goed te vermalen, aan de andere kant komt er minder goed vermalen voedsel in het maagdarm systeem zodat de vertering minder goed voedingsstoffen op kan nemen. Tel hierbij op het verminderde vermogen van oudere dieren om een vetreserve op te bouwen. Zo lijkt het erop dat onder natuurlijke omstandigheden de maximale leeftijd van een konik ergens tussen de 20 en 25 jaar ligt.